Rynek (Grote Markt) in de Oude Stad van Krakau
De Rynek (Grote Markt) is het centrale marktplein in de Oude Stad van Krakau en een van de grootste middeleeuwse pleinen in Europa. Onlosmakelijk verbonden met de Rynek zijn de sierlijke Lakenhal (Sukiennice) en de aan het plein gelegen Mariakerk met zijn legende van de trompettist.
Kijk je op de Krakause Rynek om je heen, dan merk je dat de plek geschiedenis ademt. Statige huizen die het plein omringen stralen rijkdom en grandeur uit. Wie door de haag van parasols en terrasjes tuurt, ziet de sporen van een boeiend verleden.
Op de gevelsteen van nummer 36 (hoek ulica Sławkowska) staat dat de grote Duitse dichter Goethe er verbleef. Op nummer 19, schuin aan de andere kant van het plein, prijkt een niet te missen muurschildering van Maria.
Lopend over de kinderhoofdjes zie je hier en daar op de grond een tekstplaat die verwijst naar een gebeurtenis van lang geleden.
Maar: bovenal zie je op de Rynek ruimte. (Of er moeten net marktkramen, bloemenstallen of een podium staan.)
Voor de rest resteren alleen nog de Lakenhal, het schattige Adalbertkerkje en de oude stadhuistoren als relieken van meer dan tien eeuwen geschiedenis.
Stel dat je bij machte was om het plaveisel als een tapijt op te rollen en eronder te kijken, complete hallen, straten, de grote en de kleine waag en een stadhuis zouden het verhaal van de stad voor je ogen ontvouwen.
Nu biedt het boeiende Podziemia Rynku-museum (de Rynek Ondergronds, ook wel: Rynek Underground) je een blik onder het plein. Het museum bevindt zich deels onder de Lakenhal en de ingang zit ernaast.
Kleine en grote sporen
Kleine en grote sporen van een roemrijk, bewogen verleden vloeien op de Krakause Rynek samen.
Neem nou Goethe. Naar Krakau kwam hij niet zozeer om literaire inspiratie op te doen. Hij was minister van mijnbouw in dienst van de hertog van Saksen-Weimar-Eisenach en wilde kennis opdoen in de nabijgelegen zoutmijn van Wieliczka. Daar herinnert een ondergronds standbeeld van zoutkristal nog altijd aan zijn bezoek.
Ook achter de schildering van Maria op de gevel van hotel Wentzl, op nummer 19, steekt een verhaal.
In 1850 legde een grote stadsbrand tientallen panden, kerken en instellingen in de as. Zowel de kerk van de franciscanen als die van de dominicanen leden er zwaar onder. Het vuur breidde zich vanuit het zuiden richting de Rynek uit, maar stopte op ‘onverklaarbare’ wijze bij, jawel, het pand met Maria aan de muur. Aan haar schreef men deze wonderbaarlijke redding toe.
Al die platen met teksten op de grond zijn, tot slot, herdenkingsplaten aan wat zich, zonder tastbare sporen na te laten, op het plein heeft afgespeeld, zoals de eedaflegging van de grootridder van de Duitse Orde voor koning Sigismund I van Polen in 1525.
Een weids plein
De Grote Markt is in de negentiende eeuw rigoureus opgeruimd. Zodoende staat van het raadhuis alleen de toren er nog, de rest is in de jaren voor 1820 afgebroken. De toren heeft in het gevelvlak gotische lijnen, die geen dragende functie hebben. De koepel is barok, zoals wel vaker in de stad.
Krakauers koesteren de ruimtelijkheid van het plein, al is die ten koste van historische relieken gegaan.
Toen Igor Mitoraj, van wie ook een bronzen beeld staat in het collegium iuridicum (een van de universiteitsgebouwen), een beeld aan de stad schonk, onder voorwaarde dat het op de Rynek kwam te staan, waren velen verre van enthousiast. Het kwam er toch en staat nu aan de voet van de raadhuistoren.
Omringd door terrasjes kijkt op een sokkel Adam Mickiewicz, ‘dichter des vaderlands’, over het plein uit. Het standbeeld tussen de Lakenhal en de Mariakerk is een populaire verzamelplek onder Krakauers, toeristen én duiven.
Praktische tips
Als een van de meest schilderachtige bezienswaardigheden in Krakau figureert de Rynek op veel ansichtkaarten en selfies.
Onder de Rynek bevindt zich, zoals gezegd, een museum, de Podziemia Rynku (Rynek Ondergronds of Rynek Underground).
Het museum is onderdeel van het Historisch Museum van Krakau, dat meerdere vestigingen heeft. Onder meer de emaillefabriek van Oskar Schindler en de Oude Synagoge in de Joodse wijk Kazimierz maken er deel uit van.
Een regulier toegangskaartje kost 24 złoty, zo’n 5,50 euro. Toegang is gratis op dinsdag. Tickets boek je van tevoren via https://bilety.mhk.pl/?lang=en. Het museum is ook heel geschikt om met kinderen heen te gaan. (Rynek Underground: Rynek Główny 1, Krakau)
Cultureel aanbod
Het culturele aanbod op het plein is groot.
Zo vind je aan de zuidzijde van het plein een filiaal van Empik (de Poolse AKO), in het gebouw op nummer 23, waar in 1610 de eerste boekwinkel van Europa de deuren opende.
In de zaak wordt Czesław Milosz geëerd, de Nobelprijswinnaar die zijn laatste levensjaren in de stad sleet en begraven ligt in de crypte van de Kerk op de Rots, vlakbij de Wawelheuvel, fraai gelegen aan de rivier de Wisła.
Ook het werk van Wisława Szymborska, eveneens Nobel-laureate, de Krakause schrijfster die ook in Nederland populariteit geniet, is er in veel talen te vinden.
In het International Cultural Centre op de hoek (nummer 25) is altijd wel een interessante expositie of openbare lezing, met vertaling.
Ook zijn er een paar cafés waar de echte bohemien zich thuis zal voelen, zoals Vis-à-Vis op nummer 29 aan de westzijde van het plein, of Dym, in een zijstraat verderop.
Weet waar je eet
De Rynek, het hart van de Oude Stad, is een weids plein. Het is dan ook niet verbazingwekkend dat aan dat plein heel diverse eetgelegenheden liggen, van matig tot meesterlijk. We scheiden alvast het kaf van het koren voor je.
(Vergeet ook niet de culinaire adresjes te checken die we vermelden bij de Lakenhal en de Mariakerk, allemaal op loopafstand.)
Wentzl
Zit een verblijf in hotel Wentzl er niet in, ga dan dineren bij het gelijknamige restaurant. Het bevindt zich op de eerste verdieping, op nummer 19, in het historische pand met de muurschildering van Maria. Je kunt er met een magnifiek uitzicht goed Pools eten onder kabbelende pianomuziek. Prijzen zijn relatief hoog. Reserveren is aanbevolen, geef wel aan dat je bij het raam wilt zitten. (Hotel/restaurant Wentzl: Rynek Główny 19, Krakau)
Chimera
Om de hoek van de Rynek, voorbij de raadhuistoren, zit Chimera, een goede plek voor een warme lunch zonder poespas. Hier hebben ze op de begane grond een saladebar en een sfeervol restaurant in de kelder van het eeuwenoude pand. In de bar vul je een bord met een aantal gerechten, heus niet alleen salades. Spotgoedkoop, lekker en voedzaam.
In het restaurant, populair onder Krakauers en toeristen, is de kaart uitgebreider en het (traditionele Poolse) eten goed. Zowel vleeseters als vegetariërs en veganisten komen bij Chimera aan hun trekken. (Chimera: Świętej Anny 3, Krakau)
Pijalnia Czekolady E. Wedel
Pijalnia Czekolady E. Wedel zit in het tweede pand vanaf de hoek van ulica Floriańska. Een ‘Pijalnia Czekolady’ is letterlijk een bar waar je chocoladedrank (geen Chocomel!) kunt nuttigen. Het is ook een goed koffieadres met heerlijke bonbons en taarten. E. Wedel is namelijk een van de oudste en meest gerenommeerde chocolatiers van het land – en inmiddels een keten.
In de zomer is er heerlijk (chocolade)ijs verkrijgbaar: probeer het ijs in de smaak van Ptasie Mleczko, een lekkernij in 1936 bedacht door Jan Wedel.
Zowel binnen als buiten is er voldoende zitgelegenheid, wat bij andere vestigingen nog wel eens anders wil zijn. De bediening laat soms op zich wachten. (Pijalnia Czekolady E. Wedel: Rynek Główny 46, Krakau)
Ksiegarnia Muzyczna Kurant
In het gebouw waar Goethe in 1790 logeerde zit nu een goed gesorteerde muziekwinkel, die ook koffie en thee serveert.
Księgarnia Muzyczna Kurant is een kleine, bijzondere plek. Wij voelden ons er meteen thuis. Op de achtergrond klinkt klassieke muziek, veelal Chopin. Over het verschijnsel van de księgarnio-kawiarnia, het boekhandel-café, schreven we bij de Shabby Chic Coffee & Wine Bar in Warschau, niet ver van de Warschause Rynek.
Kurant heeft een terras buiten, met fraai uitzicht op de Lakenhal en de Mariakerk. Voor een espresso betaal je 6 złoty, zo’n 1,25 euro. De bediening is vriendelijk. (Księgarnia Muzyczna Kurant: Rynek Główny 36, Krakau)