Rynek (Grote Markt) in de Oude Stad van Warschau

Lang geleden vormde de Rynek, de Grote Markt, het economische centrum van Warschau. Dat was al zo in de veertiende eeuw, in het prille begin van de stad. De bebouwing was toen uitsluitend van hout.

De overblijfselen van het oudste stenen gebouw van Warschau stammen weliswaar uit de eerste helft van dezelfde eeuw, maar dat het maar om één huis gaat, illustreert dat stenen gebouwen eerder uitzondering dan regel waren. Het bewuste stenen huis stond aan de Krzywe Kołostraat, een zijstraat van de markt.

Laat de ruimte van de markt op je inwerken, een flinke rechthoek met aan alle zijden bebouwing die ongeveer even hoog is.

De houten huizen zijn er natuurlijk allang niet meer en zelfs middeleeuwse sporen zijn schaars. Hier en daar zie je nog een gotische stenen deurlijst.

Op nr. 31, het hoekpand, kan je een van de schaarse, oude beelden zien die bewaard zijn gebleven. Het is een Anna-te-Drieën: Maria, haar moeder Anna en het kindje Jezus.

Het bijzondere is dat het uit een lokale werkplaats kwam en dus geen import was zoals het gros van de kunst in de twintiger jaren van de zestiende eeuw. De voorstelling was toen populair in Europa. Ook in Nederland vind je er veel exemplaren van.

Syrenka, de zeemeermin

Uiteraard stond het stadhuis op de markt, zoals het een stadhuis betaamt, maar niet vanaf het allereerste begin.

De eerste bestuurders en schepenen kwamen bijeen in het pand dat ooit op nummer 19 stond. Toen in de vijftiende eeuw het Warschause stadsbestuur meer leden, taken en macht kreeg, verrees een echt stadhuis.

Het vroeg-vijftiende-eeuwse gebouw is vaak verbouwd, maar nadat het marktplein in de Oude Stad rond 1800 aan belang had ingeboet, werd het in 1817 afgebroken. Waar het stond, zie je gelukkig nog wel, want in het plaveisel zijn met lichtgrijze straatstenen de contouren aangegeven.

Midden op het plein staat nu geen stadhuis meer, maar het beeld van een zeemeermin met een fontein.

Voor een stad die diep landinwaarts ligt, is het misschien niet het meest voor de hand liggend symbool, maar toch is de Syrenka Warszawska, Warschause zeemeermin, sinds mensenheugenis het wapen van Warschau. Maar dan wel één die geëvolueerd is.

Op de oudste bewaarde stadsstempel is het wezen eerder half draak dan half vis. Het heeft twee poten met vogelachtige klauwen, vleugels, een geschubd onderlijf en draagt een zwaard en een schild.

In de loop van de tijd verloor het beest zijn poten en vleugels en kreeg het een uitgesproken vrouwelijk en elegant bovenlichaam, zoals op het plein.

Voor de volledigheid vermelden we dat het beeld weliswaar in 1855 op het plein is neergezet, maar recent door een kopie is vervangen. Het origineel is nu een museumstuk.