Łazienki park in Warschau

Met al zijn heuvels, niveauverschillen en vijvers heeft Łazienki, Warschaus grootste park, wel iets weg van Central Park in New York. De strook groen bestrijkt een flink deel van de linkeroever van de rivier de Wisła.

Het is een geliefde plek voor bruidsfoto’s: de kans is groot dat je een bruidspaartje tegen het lijf loopt. Het wemelt er ook van de eekhoorns, pauwen en vossen.

Het begon allemaal met prins Stanisław Lubomirski en zijn favoriete, Hollandse, architect Tylman van Gameren. De twee mannen leerden elkaar kennen in Leiden, waar Lubomirski studeerde. In de jaren tachtig van de zeventiende eeuw bouwde Van Gameren een badhuis op de landerijen van zijn opdrachtgever.

Het leuke is dat Van Gamerens hand er nog steeds in te zien is, alle oorlogen en verbouwingen ten spijt.

Loop in het park naar het Pałac na Wyspie, Paleis op het Eiland, en ga voor de ingang staan, je rug naar het water. De ingang zelf is uit de tijd van Lubomirski, maar de zuilen ervoor zijn later bijgebouwd.

Paleis op het Eiland

Je hebt een kaartje nodig om het paleis binnen te komen en het is het geld waard. Groot is het niet, maar het is rijk gedecoreerd en ademt de sfeer van het buiten van een kunstminnende vorst. Koning Stanislas Augustus kocht het landgoed en liet het badhuis uitbouwen. Het gebouw kreeg een bibliotheek (afgebrand), een kapel, een balzaal en eetzaal waar de koning destijds beroemde diners gaf.

Binnen zijn drie kamers nog steeds zoals ze vroeger waren, waaronder een bekleed met Delftse tegels. Ze zijn niet meer allemaal origineel, maar alleen met je neus erbovenop zie je lichte kleurverschillen. De gelige exemplaren zijn oud, de blauwige zijn kopieën.

In 1817 kocht tsaar Alexander I het paleis van de nazaten van Stanislas Augustus. Hij droeg toen formeel de titel van koning van Polen en gebruikte het onderkomen als zijn hoofdresidentie, wanneer hij in Warschau was.

De tsaren bezaten het paleis 99 jaar, maar omdat de Polen zich hen vooral als onderdrukkers herinneren, ziet het gebouw er nu weer uit als onder de laatste Pools-Poolse koning.

De verbouwing werd bespoedigd door de Tweede Wereldoorlog, want het Paleis op het Eiland kwam de oorlog niet onbeschadigd door. Toch had het erger kunnen aflopen. Na de Opstand van Warschau zetten de bezetters het paleis in brand. De eerste verdieping bezweek door het vuur, net als meerdere plafonds op de begane grond.

Geen totale destructie

De geplande totale destructie ging niet door wegens tijdgebrek. Het meubilair en de koninklijke kunstcollectie waren al in het begin van de oorlog in veiligheid gebracht, dus kun je die samen met het gebouw nog steeds bewonderen.

Het Paleis op het Eiland staat niet op zichzelf: vanwege de variatie is de rest van het park meer dan de moeite waard. Je vindt er onder meer de Oude Orangerie met een verzameling marmeren beelden en gipsen afgietsels

Verspreid door Łazienki liggen fraaie thematische tuinen: van Chinese tuin tot Romantische tuin. Er is ook een Hollandse bloementuin (naast de Oude Orangerie), die in 2016 op Koningsdag officieel geopend werd. De Nederlandse ambassade maakte een gelikt filmpje van de bloementuin door de seizoenen heen.

Paden en lanen verbinden de tuinen met elkaar. Fabelachtig is de brede laan die vanaf het monument van Chopin naar het Paleis op het Eiland leidt.

Koninklijke vogels

Bij een koninklijke buitenverblijf horen koninklijke vogels – en die zijn er in overvloed. De pauw is het symbool van Łazienki.

De majestueuze dieren met kroontje zwerven door heel het park, alsof het van hun is. Je kunt ze overal tegenkomen, maar meestal scharrelen ze rond het Paleis op het Eiland.

Met een beetje geluk ben je getuige van dit bijzondere tafereel: een oude dame die op een bankje – met een stoïcijnse blik – een pauw uit haar hand te eten geeft. De pauw balanceert op de rugleuning: met zijn sierlijke staart houdt de vogel zijn grote lijf in balans.

Chopinconcerten

Aan het water, in de buurt van het paleis, bevindt zich een amfitheater waar het publiek door water van de spelers is gescheiden. Laat je niet door de ‘ruïnes’ van het theater misleiden. Het theater is als ruïne gebouwd, een mode die destijds in heel Europa heerste en ingegeven was door de opgravingen in Herculaneum en Pompeï.

Naast dit alles heeft het Łazienki park ook muziek te bieden.

Van midden mei tot eind september zijn er elke zondag om 12.00 en 16.00 uur gratis pianoconcerten. Deze (met alleen pianisten van naam en faam) vinden plaats aan de rand van het park, recht onder het beeld van Chopin.

Kom op tijd, zoek een plekje tussen Warschauers en toeristen en geniet een uur lang van Chopins muziek.

Chopin-monument

Chopin was dan wel een zoon van een Fransman en een Poolse, maar geldt in het algemeen als een Poolse componist. Zo Pools dat het onder de Russen lange tijd verboden was om een monument voor hem op te richten. Pas in 1910, in zijn honderdste geboortejaar, zou het ervan komen. Om tal van redenen werd het beeld in het Łazienki park pas in 1926 onthuld.

De maker, Władysław Szymanowski, stierf vier jaar daarna en maakte niet meer mee dat zijn werk in 1940 werd opgeblazen: in de ogen van de Duitse bezetter was Chopin veel te Pools.

Szymanowski’s gipsen model was er nog wel en zo kon het monument in 1958 opnieuw gegoten en onthuld worden. Een jaar later vond het eerste gratis concert plaats.

En, voor wie het nog niet wist: het logo van PrachtigPolen is op het standbeeld gebaseerd.