Wawelheuvel in Krakau
Zijn haast sprookjesachtige uitstraling dankt Krakau onder meer aan de Wawelheuvel of kortweg Wawel, zoals de Polen zeggen. Deze heuvel, meer een (kalk)rots, is beeldbepalend, omdat hij de kathedraal en het Koninklijk Kasteel boven de rest van de stad verheft. De legende wil dat er in de grot aan de voet van de heuvel een vuurspuwende draak leefde.
Aan de rivierzijde van de Wawel staat een beeld van een vuurspuwende draak, de Smok Wawelski (‘smok’ betekent draak in het Pools). Het monster zou volgens de legende in de grot onder de heuvel hebben geleefd. Van daaruit terroriseerde hij de omgeving en roofde de schapen van de boeren.
Koning Krakus, die in de burcht op de heuvel woonde, beloofde de hand van zijn dochter aan de man die de draak zou verslaan. Een eenvoudige schoenmaker, Skuba, verzon een list.
Hij vulde een schaapsvel met pek en zwavel, naaide die dicht en zette dat voor de grot. Gulzig vrat de draak het op en omdat het gevulde schaap in zijn maag brandde, dronk hij de rivier leeg, zwol op en spatte uiteen.
Zoals beloofd, beloonde de dankbare koning de schoenmaker met de hand van zijn dochter. Ze leefden nog lang en gelukkig.
Vuurspuwende draak
Nog steeds is de Wawel een oord van draken en koningen. De Smok Wawelski staat in brons gegoten voor zijn grot, waar hij echt vuur spuwt. In de kathedraal, die boven de stad uittorent, vind je de tombes van alle Poolse koningen en koninginnen vanaf de veertiende eeuw, net als die van Poolse culturele sterren zoals de dichters Adam Mickiewicz en Juliusz Słowacki. Het is een van de heiligste plekken van Polen.
Als het helder is kun je vanaf de kantelen van de Wawel het Tatragebergte zien liggen.
Ergens in de tussengelegen hoogvlakte, niet ver van het mondaine Zuid-Poolse wintersportoord Zakopane, ontspringt de Wisła, die bij Krakau aangezwollen is tot brede stroom, en die, nadat zij Warschau is gepasseerd, bij Gdańsk in het noorden van het land uitmondt in de Baltische Zee.
Een eeuwenoud machtscentrum
Archeologen hebben uitgezocht dat mensen al in het paleolithicum gebruik maakten van de beschutting die de heuvel bood. De heuvel met zijn grot lag immers gunstig droog, maar wel direct aan de rivier.
Toen ergens in de zevende eeuw van onze jaartelling Slavische volkeren in dit deel van Europa kwamen, kozen zij dit soort natuurlijke verhogingen voor hun nederzettingen. Waarschijnlijk vestigden zij zich ook hier.
In elk geval sinds de late negende eeuw is de Wawel een machtscentrum.
Sta je nu op de grote, ruime vlakte bij de kathedraal, dan kun je je maar moeilijk voorstellen dat de Wawel ooit haast een stad op zich was.
De lege ruimte ontstond pas nadat het Oostenrijkse leger de bebouwing afbrak om begin negentiende eeuw een groot exercitieterrein te creëren. Dat was nodig, omdat alle gebouwen, met uitzondering van de kathedraal, toen dienst deden als kazerne.
The Lost Wawel
Van de oudste bebouwing op de heuvel is weinig over, maar geheel onzichtbaar is die niet. De stenen omtrek op het grote, lege plein valt het meest op. Dat is alles wat rest van twee vroegmiddeleeuwse kerken en een gebouw uit ca. 1550. In 1803 maakten de kerken plaats voor het exercitieterrein en in 1848 onderging het gebouw hetzelfde lot.
Koop een kaartje voor de tentoonstelling ‘The Lost Wawel’ en je ziet de resten van een van de oudste kerken van het land, de Felix- en Adauctuskapel.
Het gebouwtje ligt onder de oude paleiskeukens, maar de muren zijn nog prima te zien. Wanneer het kerkje is gebouwd is zoals vaker onzeker, maar ergens tussen 960 en 1020 achten historici aannemelijk.
Het vergt wat extra inspanning om nog een reliek van circa duizend jaar geleden te ontwaren.
Loop je in de onderdoorgang die naar de binnenplaats van het paleis leidt, dan kom je links een opening met traliewerk tegen.
Daardoorheen kijk je naar het voor bezoekers niet toegankelijke pleintje tussen de kathedraal en het paleis, waar in het plaveisel (de tegels, niet de stenen) een rode omtreklijn is aangebracht. Daar stond de Gereonkerk, een Romaanse kerk die vermoedelijk begin elfde eeuw achter de kathedraal is gebouwd.
Praktische tips
De Wawel, de meest in het oog springende van alle bezienswaardigheden in Krakau, ligt op zo’n tien minuten lopen van de Rynek (Grote Markt) in de Oude Stad.
De majestueuze ulica Grodzka verbindt het centrale marktplein met de Wawel. Er zijn twee ingangen, één aan de stadszijde en één aan de rivierzijde. Daar bevinden zich ook de bezoekerscentra.
Je kunt de Wawelheuvel gratis bezoeken, evenals de door zuilengalerijen omsloten binnenplaats van het kasteel. De toegang tot het kasteel, vaste tentoonstellingen en de kathedraal kost wel geld.
Entree
Een entreekaartje voor ‘The Lost Wawel’ kost 20 złoty, zo’n 5 euro; voor ‘Wawel Recovered’ 10 złoty, € 2,50. Onhandig is dat je bij het kasteel, of op de website ervan (https://wawel.krakow.pl/en), geen kaartje (à 14 złoty, € 3) kunt kopen voor een bezoek aan de kathedraal (inclusief klokkentoren en koninklijke grafkelder).
Voorkom frustratie en koop, voor zover mogelijk, vooraf (online) de entreekaartjes.
Wachtrijen zijn lang, en je moet voor ieder gebouw en tentoonstelling een afzonderlijk kaartje kopen. Heb je online een kaartje gekocht, kom dan op tijd. Entreekaartjes zijn namelijk tijdsgebonden, je krijgt slechts toegang op een bepaald tijdstip.
Een wandeling over de heuvel is de moeite waard vanwege het uitzicht over de rivier de Wisła en de aanblik van de eeuwenoude gebouwen. ‘s Avonds wordt het hele Wawelcomplex fraai verlicht.
Drakengrot
De Drakengrot onderaan de heuvel ligt aan de rivierkant. Vanaf de Wawel is het mogelijk om in de grot af te dalen. Voor de ingang van de grot spuwt een zevenkoppige, bronzen draak om de paar minuten vuur. Een verrukking voor kinderen.
Bekijk ook onze gedetailleerde pagina’s over het Wawelkasteel en de Wawelkathedraal.
Weet waar je eet
Op de heuvel kun je prima een hapje eten of iets drinken. Je kunt kiezen uit een restaurant, café en verschillende barretjes. Maar leuker en lekkerder is het om voor of na een bezoek aan de oude koningsresidentie een goede eetplek te zoeken in de Oude Stad. Er is keuze te over. We doen twee suggesties.
Sheep & Dragon Cafe
Het Sheep & Dragon Cafe, de naam verwijst naar de legende van de draak, ligt aan de voet van de Wawel, richting Rynek. Ondanks de toeristische locatie doet het café niet toeristisch aan.
Het uitzicht is bijna ongeëvenaard in Krakau: je kijkt uit op de kathedraal en de machtige muren van de Wawel.
In dit beeldige café doe je je tegoed aan overheerlijke sernik, de Poolse variant van cheesecake. De koffie is goed, de ijskoffie verfrissend in de zomer. Sheep & Dragon serveert behalve gebak ook hartige gerechten zoals Poolse pierogi en hamburgers.
Binnen is het lokaal smaakvol ingericht, buiten is er een terras met parasols. De bediening is attent en informeel. De prijzen zijn vanwege de locatie iets hoger, maar het blijft alsnog heel betaalbaar. Ook geschikt voor ouders met kleine kinderen – er is zelfs een speelhoek.
Begin hier bijvoorbeeld met een (warme) lunch en steek dan de straat, Podzamcze, over voor een bezoek aan de Wawel. (Sheep & Dragon Cafe: Straszewskiego 2, Krakau)
Restaurant Copernicus
Ga je liever op de chique toer, bezoek dan restaurant Copernicus. Op een paar minuten lopen van de Wawelheuvel bevindt zich het gelijknamige hotel, waar het restaurant in het atrium huist.
Hotel en restaurant liggen aan de beeldige ulica Kanonicza, een van de oudste straten van Krakau.
Stelletjes komen hier graag om uitgebreid (tot wel 12 gangen!) te tafelen in een intieme, romantische sfeer – het restaurant heeft niet meer dan tien tafels. De gerechten zijn geïnspireerd door de Poolse en internationale keuken. Op de wijnkaart staan met name Italiaanse wijnen.
Alles wordt in restaurant Copernicus met aandacht gedaan: van de presentatie van de fijnzinnige gerechten tot de attenties achteraf.
De bediening is professioneel, soms tot op het stijve af. Naar Poolse maatstaven is het duur: voor een vijfgangendiner betaal je 200 złoty, een kleine 50 euro. Lunch is betaalbaarder, voor 69 złoty, zo’n 17 euro, eet je 3 gangen. Het restaurant is niet geschikt voor kinderen. (Restaurant Copernicus: Kanonicza 16, Krakau)